Deel 34: Nieuwsbrief
Duif juli 2007
Dierenarts Peter Boskamp
Julianalaan 7a
6191 AL Beek
Tel: 0031 46 4371885
Synergie
De afgelopen tijd werd me vaker gevraagd om een iets
uitgebreidere uitleg van het begrip “Synergie”.
Het begrip komt uit het Grieks en betekent letterlijk : het
samenwerken van verschillende factoren of organen tot een
gemeenschappelijk doel of gemeenschappelijke prestatie.
Ik heb het al eerder over synergie gehad in een eerdere nieuwsbrief. Als
we nu als voorbeeld nemen het
ornithosecomplex bij duiven, dan is dit een aandoening die veroorzaakt
wordt door meerdere agentia, dus meerdere ziekteverwekkers.
In de diergeneeskunde is er een streven om zo min mogelijk antibiotica te
gebruiken, om er op die manier aan bij te dragen dat er zo min mogelijk
resistentie van de ziektekiemen tegen de gebruikte antibiotica ontstaat.
Het liefste wordt daarbij dan gebruik gemaakt van zogenaamde
smalspectrum-middelen. Dus antibiotica die werken tegen een zeer beperkt
aantal bacteriën om zo te voorkomen dat ook teveel van de goede bacteriën
worden aangetast door het gebruikte middel.
Uit onderzoek bij mensen bleek dat een stevige antibioticumkuur wel tot
90% van de darmflora kan vernietigen!
In de gevallen waar er sprake is van een nauwkeurig
vastgestelde besmetting waarbij ook een zgn. “antibiogram” is gemaakt
(antibiogram is een test waarbij gekeken wordt voor wel antibioticum de geďsoleerde
ziekmakende bacterie het meest gevoelig is), kan inderdaad bij voorkeur
een zgn. smalspectrum-middel worden ingezet. Immers als de goede bacteriën
in de darm niet mee vernietigd worden zal de darmflora haar taak beter
kunnen blijven uitvoeren en zal er weinig of geen aantasting van de vorm
plaatsvinden.
Het zal nu ook duidelijk zijn dat tijdens en na het geven van een
antibioticumkuur het gebruik van zgn. “Probiotica” (= goede
darmbacteriën) geen overbodige luxe hoeft te zijn, wanneer men de vorm
van de duiven zo min mogelijk wil zien teruglopen. De duivensport is meer
een meer een sport geworden waarbij het om details gaat die bepalen of men
wel of geen kopprijzen pakt. Het gebruik van probiotica tijdens en na een
antibioticumkuur is zo’n detail dat van invloed kan zijn in positieve
zin.
Hoewel ik eveneens de mening toegedaan ben dat we zo gericht
mogelijk moeten werken bij het inzetten van antibiotica en daarbij bij
voorkeur inderdaad zoveel mogelijk maatwerk moeten toepassen, is het
Ornithosecomplex weer zo’n bekende uitzondering op de regel.
Zoals gezegd is het ornithosecomplex een verzameling van
ziekmakende agentia die de luchtwegen van de duiven kunnen aantasten.
Waar we in geval van Paratyfus te maken hebben met slechts een agens: de
Salmonella typhymurium var. Copenhagen, is er in het geval van het
ornithosecomplex sprake van een soms bonte verzameling ziekteverwekkers.
In theorie is het dan leuk als we de hoofdverwekker kunnen isoleren (als
dat al lukt in de praktijk bij op het oog gezonde duiven) om dan
vervolgens een gericht antibioticum
geven tegen deze verwekker. In theorie is dit een interessante aanpak. De
praktijk is helaas weerbarstiger. Als we op deze manier te werk gaan, dan
zullen de duiven meerdere weken thuisgehouden moeten worden omdat
weliswaar de belangrijkste verwekker is aangepakt, maar de bijkomende
veroorzakers van het ornithosecomplex zo min of meer ongemoeid worden
gelaten. De bedoeling in de ziekteleer is dat de lichaamseigen afweer van
de patiënt vervolgens korte metten maakt met de overige verwekkers waarna
een verder natuurlijk herstel volgt.
Als ik dit midden onder de wedstrijden aan liefhebbers zou voorstellen zou
ik zeer waarschijnlijk met een vriendelijke knik bejegend worden, waarbij
de liefhebber zich al dan niet binnensmonds zou afvragen waar ik mee bezig
dacht te zijn en hoe ik dacht dat dit rijmde met de komende wedvluchten.
Kortom tijdens de wedvluchten strand een dergelijke aanpak doorgaans in
goede bedoelingen.
In de praktijk wil een liefhebber, terecht, dat de duiven zo
snel mogelijk verlost worden van het gehele ornithosecomplex waardoor de
duiven weer terug in vorm kunnen komen en kunnen doen waarvoor hij ze
voornamelijk houdt: prijsvliegen.
Dit is de reden dat veel dierenartsen gebruik maken van
“breedspectrum” antibiotica bij de behandeling van het
ornithosecomplex. Zo wordt er vaak gebruik gemaakt van Doxycycline,
Suanovil, Tylan, Baytril etc. Allemaal middelen die een behoorlijk deel
van het ornithosecomplex aanpakken.
In de praktijk zie ik vaak genoeg liefhebbers die deze enkelvoudige
middelen inzetten om dan na verloop van enige weken alsnog naar de kliniek
te komen met duiven omdat de resultaten van de gebruikte middelen toch
tegenvallen en het aantal behaalde prijzen idem dito.
En dan komt het begrip “Synergie”
om de hoek kijken. In het verband met het ornithosecomplex wordt dan
bedoeld het gebruik van meerdere luchtwegmiddelen die samen een groter
effect hebben dan de afzonderlijke middelen alleen.
Zo zien we in de praktijk dat een combinatie van Doxycyclinehyclaat met
Tylosinetartraat een snellere en betere werking heeft in geval van het
ornithosecomplex dan het gebruik van Doxycycline of Tylosine alleen.
In het merendeel van de gevallen kan door het gebruik van zgn.
Synergistische combinaties sneller een beter resultaat verkregen
worden. In een aantal gevallen kan door het gebruik van combinaties
volstaan worden met een lagere dosering dan noodzakelijk is bij
individueel gebruik van deze middelen.
Er zijn meerdere voorbeelden bekend van deze synergistische
combinaties. De van oudsher bekende combinatie in de duivensport is
waarschijnlijk de SA-mix. Dit is de bekende combinatie van Suanovil en
Aureomycine. Suanovil is een merknaam voor het middel Spiramycine. Aureomycine
is een oudere naam voor het middel Chloortetracycline. Deze combinatie van
dr. Stam is al ruim 35 jaar bekend en is nog steeds goed werkzaam!!
De combinatie Doxycycline met Tylosinetartraat is terug te vinden in
poeder 18 of in Doxcin.
Linco-spectin is ook een oude bekende combinatie van Lincomycine en
Spectinomycine. Ook deze combinatie kent veel tevreden gebruikers. Onlangs
is deze combinatie overigens als geregistreerd product van de markt
verdwenen.
Er zijn dus nogal een aantal combinaties van middelen mogelijk die in de
praktijk bewezen hebben dat ze goed werken. Maar dat betekent dus niet dat
ze daarom als geregistreerd
geneesmiddel op de markt gebracht worden of blijven. Zie hiervoor als
voorbeeld het middel Linco-spectin.
Het is overigens beslist niet zo dat maar lukraak allerlei
middelen met elkaar gecombineerd kunnen worden. Want naast synergisme
bestaat er ook antagonisme. Dit
is te beschouwen als het tegendeel. Dus de combinatie van de stoffen maakt
dat de samenstelling minder goed werkt dan de optelling van de werking van
de afzonderlijke middelen samen. Wees dus voorzichtig met het eigenhandig
combineren van diverse geneesmiddelen.
Kortom: Zorg in geval van een luchtwegbesmetting in de orde
van het Ornithosecomplex voor toepassing van een juist middel. Wat ons
betreft hebben de synergistische combinaties de voorkeur.
Daarnaast adviseren we meer en meer bij het gebruik van antibiotica ook
pre- en probiotica om het negatieve effect van het gebruik van antibiotica
op de darmflora zo veel mogelijk te compenseren
|